سوره آل عمران، آیه 200

سوره آل عمران، آیه 200
یا ایها الذین امنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقوا الله لعلکم تفلحون.
ای کسانی که ایمان آورده اید صبر بیشه سازید و در برابر دشمنان نیز استقامت کنید و از مرزهای خود مراقبت کنید، و از خدا بپرهیزید. شاید رستگار شوید.

( صفحه 19)

این آیه آخرین آیه سوره آل عمران است و بر چهار برنامه ارزشی تکیه نموده. (1) .
واژه ها
1- کلمه صبر به معنای ایستادگی در برابر مشکلات. تمایلات و حوادث است که در حقیقت ریشه اصلی هرگونه پیروزی مادی و معنوی است.
2- صابروا. صیغه امر از باب مفاعله است یعنی از مصابره و به معنای صبر و پایداری در برابر صبر و استقامت دیگران است.
بنابراین قرآن در مرحله اول دستور به استقامت می دهد که هر گونه جهاد با نفس و پایداری در برابر حوادث و مشکلات را شامل می شود و در مرحله دوم دستور به استقامت در برابر دشمن را می دهد و این خود نشانگر این است که تا ملتی در جهاد با نفس و اصلاح نقاط ضعف درونی پیروز نشود پیروزی او بر دشمن خارجی ممکن نیست.
3- رابطوا نیز از باب مفاعله است از ماده ی (ربط و رباط) گرفته شده و این واژه در اصل به معنای بستن چیزی در مکانی است.
(مانند بستن اسب و الاغ در یک محلی) و به همین جهت به کاروانسرا (رباط) می گویند.
و ربط قلب. به معنای آرامش دل و سکون خاطر است. گویا رشته قلب و دل به نقطه ای بسته شده است.
و مرابطه ها به معنای مراقبت از مرزها آمده است. زیرا سربازان و مرکب ها و وسائل جنگی را در آن محل نگاهداری می کنند برای دفاع از

( صفحه 20)

مرز این جمله به مسلمانان دستور آماده باش در برابر دشمن و مراقبت دائم از مرزها و سرحدات کشورهای اسلامی می دهد تا هرگز گرفتار حملات غافلگیرانه دشمن نشوند.
در هر حال مرابطه معنای وسیعی دارد که هرگونه آمادگی برای دفاع از خود و جامعه اسلامی را شامل می شود. و در فقه اسلامی نیز در باب جهاد بحثی تحت عنوان مرابطه یعنی آمادگی برای حفظ مرزها در برابر هجوم احتمالی دشمن مطرح شده است.
در برخی از روایات حضرات ائمه معصومین علیهم السلام ذیل این آیه شریفه مرابطه با امام علیه السلام مطرح شده است.
و مرابطه با امام یعنی رشته ولایت و سرپرستی او را محکم گرفتن و در اطاعت و پیروی او اصرار داشتن که خود یکی از ارکان ایمان است و در یک جمله انسان خود را با ولی خدا مربوط سازد و از او جدا نشود و خود را به او بسپارد.
قال الباقر علیه السلام: اصبروا علی اداء الفرائض، و صابروا عدوکم و رابطوا امامکم. المنتظر.
امام باقر علیه السلام پیرامون آیه شریفه مورد بحث که می فرماید: ای کسانی که ایمان آورده اید صبر کیند و یکدیگر را به صبر وادارید و مرابطه نمایید فرموده است:
صبر کنید. بر ادای فرائض. و پایداری و استقامت کنید در مقابل دشمن و با امامتان که انتظار ظهورش را می کشید مرابطه نمایید و خود را به رشته ولایت او ببندید. (2) .

( صفحه 21)


پاورقی
(1) 1- صبر در مقابل مشکلات و خواسته ها و تمایلات. 2- صبر و استقامت در مقابل دشمن. 3- مراقبت از مرزها. 4- پرهیزکاری.
(2) غیبت نعمانی، ص 105.